درس اول :

منظور از هدایت ویژه ی انسان به خوبی و روشنی مطلب بیان نشده است و اهمیت موضوع در نکته های خاص اگر به صورت برجسته ثبت می گردید کارآتر بود.

سوالات اندیشه و تحقیق این درس اگر در بررسی صفحه ی 15 قرار می گرفت به عنوان ارزشیابی مستمر کارایی  بیشتری داشت .

توجه شود : در صفحه ی 15 سطر اول جمله نارسا می باشد زیرا خود مطلب عقل وسیله ی فهم پیام الهی مهم است کامل تر می شد که ادامه می یافت :« هرکس با تفکر و تعقل خود در پیام الهی ( قرآن و احادیث ) بیندیشد.»

درس دوم :

صفحه ی 24 خوب است جهت پاسخ به سوال های این قسمت اشاره می کرد ، زیرا که ادامه ی مطلب ظاهراً اشاره ای که دانش آموز دریابد را ندارد.

در صفحه ی 25 اولویت محورها را برجسته درج نمایند تأثیرگذاری بیشتری دارد.

درس سوم:

در صفحه ی 36 ویژگی قرآن که آن را بر کتب آسمانی دیگر ممتاز می کند ؛ 1- معجزه و سند نبوت پیامبر گرامی اسلام ( ص ) 2- جاودانگی قرآن  ذکر شود. سوال 4 پیام آیات صفحه ی 38 هم طرح جالبی ندارد.

اگر در درس سوم اشاره ای کوتاه حتی در برای مطالعه به معجزات دیگر پیامبر اسلام (ص ) می شد در این بخش حق بیشتر ادا می گردید ؛ زیرا بسیاری از فراگیران شاید هم همه از معجزات متعدد آخرین پیامبر نا آگاهند.

درس چهارم :

در صفحه ی 54 و 55 ( کشف رابطه ) مطلب ارزشمندی که نهفته است اگر مورد سوال در اندیشه و تحقیق واقع می شد حق مطلب بیشتر ادا می گردید زیرا مطالب بروز را باید آشکارتر بیان نمود.

قلمروهای رسالت بخوبی مورد بحث قرار گرفته و با سوال صفحه ی 53 ارزش قلمروهای رسالت ثبت گردیده است.

درس پنجم:

صفحه ی 61 فاقد عنوان می باشد پیشنهاد می شود با توجه به مطلب در مورد این که چه کسانی لیاقت جانشینی پیامبر اسلام ( ص ) را دارند مطرح گردد.

سوالات صفحه ی 64 ( استخراج پیام ) مطلوب است و قابل توجه .

اگر برای مطالعه صفحه ی 65-66 هم جزء درس بود مطالب درس کامل تر می شد.

ارتباط آیه و حدیث صفحه ی 67 خوب است به جهت درج برجسته و استفاده در طراحی سوالات امتحانی در صفحه ی 75 نتیجه گیری بند ج در ابتدا آورده شود زیرا اولویت دارد و رتبه بندی مطلب بهتر رعایت می شود.

درس ششم :

1- آشنایی با شیعه و ارتباط آن با اسلام اصلاً محقق نشده است .

2- آیه 83 سوره ی صافات فقط به کلمه شیعه اکتفا کرده است و ارتباط آن با اصل شیعه و نظرات صاحبان تفاسیر بزرگ را بیان نکرده است حتی روایات گسترده ای که در ذیل این آیه در المیزان آمده که تفسیر به علی بن ابیطالب علیه السلام شده را بیان نکرده است.

3- در صفحه ی 76 مؤلف محترم فقط لغت شیعه را معنی کرده و این که در قرآن کاربرد داشته است.

در صورتی که معنی لغوی اصلاً مد نظر نیست ، آنچه که مهم است زیربنای تمام مسایل است که بحث اصطلاح شیعه می باشد و البته علامه طباطبایی این تعریف اصطلاحی شیعه را زیبا بیان کرده اند . رجوع شود به کتاب شیعه در اسلام از علامه طباطبایی صفحه ی 9.

نکاتی در این تعریف از علامه نقل شده که عبارتند از :

الف- جانشینی پیامبر ( ص ) حق اختصاصی خانواده رسالت است.

در حالی که کتاب در درس 6 فقط جانشینی حضرت علی ( ع) را مطرح می کند.

ب- شیعه در معارف اسلام پیرو مکتب اهل بیت .

که در درس پیروی از  مکتب اسلام در معارف اصلاً اشاره نشده است.

4- کاربرد شیعه در بین سیره مسلمین ( زمان حیات پیامبر ( ص ) )

اولین اسمی که در زمان رسول خدا پیدا شد شیعه بود و ابوذر و سلمان و مقداد و عمار در زمان پیامبر ( ص ) به این اسم مشهور بودند.

5- روایات مطرح شده اشاره به جانشینی امیرالمؤمنین ( ع ) دارد ولی با معنای لغوی که در ابتدای درس بیان شده سازگار نیست زیرا روایات معنی اصطلاحی را بیشتر تأیید می کند تا معنی لغوی .

6- فرق بین امامت و خلافت :

در این درس هیچ اشاره ای به معنی امام و خلیفه نشده است . زیرا بحث جانشینی را اهل سنت نیز قبول دارند ولی بحث امامت به معنی مرجعیت علمی و ارجاع پیامبر ( ص ) به مولا علی ( ع ) از این طریق روشن تر می شد.

7- عدم بیان موانع حکومتی برای ترویج مکتب شیعه :

اشاره  به موانعی که پس از رحلت پیامبر (ص) تا قرنهای متمادی وجود داشت و حاکمیت سعی داشت بحث اقلیت شیعه مطرح نشود.

8- عدم اشاره به فرقه ها و گروه های شیعه :

شیعه نیز گرو های مختلفی در جهان دارد که برخی از آنها پیروانی در مناطق مختلف دارد مانند: زیدیه – اسماعیلیه

9- آشنایی با تفکر مذهبی شیعه :

در حال حاضر اشکالات و شبهاتی که در اینترنت بیان می شود عدم آشنایی با تفکر تشیع به عنوان یک خط مستمر از زمان پیامبر تا کنون را در بر دارد لازم بود تفکر مذهبی شیعه به طور مختصر بیان می شد.

نقد مثبت درس:

- اشاره به جانشینی امیر المؤمنین ( ع ) و بیان حدیث سفینه

- اشاره به وحدت ؛ یکی از نکاتی است که خوب مورد بحث قرار گرفته است.

- بیان سیره عملی شیعیان از ابتدا ( از زمان امام علی ( ع) در کنار خلفا برای وحدت و ترغیب پیروان خود به امر جهاد) در زمان غیبت کبری هم بحث وحدت جزء سیره مستمر علما و دانشمندان شیعه بوده است.

درس هفتم :

مثبت : 1- پیام آیات به صورت سوالات کوتاه پاسخ بیان شده است و قابلیت فهم خوبی دارد.

منفی : بند ج در صفحه ی 90 در مورد ممنوعیت نوشتن احادیث پیامبر برای دانش آموزان نامفهوم می باشد و ایجاد شک می کند که آیا منابع فعلی اعتبار دارند یا خیر؟

مثبت : مطالب برای مطالعه قابل توجه و مطلوب است.

اگر مطلب صفحات 88 و 89 تلخیص می شد جای داشت.

درس هشتم :

* عنوان نداشتن صفحه ی 97 باعث می شود در بدو شروع فراگیر سریع به سوی موضوع جلب نشود. داشتن عنوان در هر قسمت ایجاد انگیزه را در فراگیر افزایش می دهد.

پیام آیات به صورت سوالات کوتاه پاسخ بیان شده و قابل توجه می باشد. استخراج پیام صفحه ی 98 ضرورتی ندارد با یک سوال در پایان مطلب یا در اندیشه و تحقیق می توانیم فراگیر را به دقت در مطلب وادار نماییم .

- بحث تلاش و مجاهدت ائمه (ع) در قالب مسئولیت های دوگانه مناسب و قابل فهم دسته بندی شده هم چنین به فراخور مطلب برای مطالعه هم خوب بیان گردیده است . ( کوتاه و جامع )

اگر بررسی صفحه ی 102 در اندیشه و تحقیق پایان درس واقع شود کارایی بیشتری خواهد داشت.

در صفحه ی 103 و 104 دوبار به مطلب تقیّه اشاره شده که ضرورت تکرار ندارد.

لازم به ذکر است حجم مطالب مهم و نیازمند درک و فهم فراگیران در این درس سنگین است و احتیاج به کار و زمان بیشتری دارد و طبق زمان بندی ترم اول نمی گنجد.

اگر از ترم اول حذف شود مطلوبتر است.

درس نهم :

در ابتدای درس در کتاب قبلی اسامی نواب اربعه بود ولی در چاپ جدید فقط به کلمه ی نواب اربعه اشاره شده و کافی نیست.

در درس  موضوع علت غیبت با توجه به آیه 11 سوره رعد به مردم اشاره شده است. اما اینکه کدام رفتارهای مردم بیشتر به این موضوع نزدیک تر است توضیح داده نشده .

پیشنهاد می شود در این درس در بخش برای مطالعه بخشی از دیدارها و ملاقات های با آن حضرت را مطرح نمایند . منظور از تغییر حال مردم چیست ؟ آیا ظلم و تجاوز گروهی بر گروه دیگر یا ناسپاسی مردم به نعمتها و....

درس دهم :

در کتاب گذشته سوم در مورد اعتقاد به موعود و منجی در ادیان دیگر بهتر و بیشتر بحث شده بود که در حال حاضر جای این مطلب در کتاب خالی می باشد . حداقل در بخش برای مطالعه می گنجاندند. پیام آیات صفحه ی 119 را به صورت سوالات کوتاه پاسخ مطرح نمایند کاربردی تر می باشد.

توضیح کتاب در مورد ویژگی های جامعه منتظر : در جامعه منتظر به واقعیت های ناهنجار موجود نه می گوید و ...) ثقیل و تا حدودی غیر ملموس ( برای فراگیران ) است که اکنون انواع آلودگی ها و زشتی ها و زورگویی ها را با تنوع خاصی می بینند و می شنوند توقع بیشتری برای کسب ویژگی جامعه منتظر واقعی دارند.

درس یازدهم:

ابتدا باید دانش آموزان بدانند که چرا باید در احکام دین تقلید نمایند؟

در صفحه ی 139 قسمت تطبیق این اصل 107 قانون اساسی اگر درج شود خود منبع برای مطالعه ی دانش آموز خواهد شد و روان تر دبیر می تواند در مورد آن گفتگو نماید.

در مورد مشروعیت و مقبولیت توضیح واضح تری لازم است.

شناخت شایسته  ترین فرد جهت اجرای احکام اسلام برای فراگیران لازم و ضروری می باشد.

درس دوازدهم:

در این درس بخش برای مطالعه جهت معرفی نهاد مجمع تشخیص مصلحت نظام خالی می باشد و ضروری بیان نقش مردم در استحکام حکومت اسلامی صفحه ی 146 خوب است. ای کاش بیشتر و در همه ی موارد از نهج البلاغه مطلب در کتب دین و زندگی جای می گرفت.

موضوع چگونگی انتخاب رهبر به شیوه غیر مستقیم توضیح خاصی ندارد و سوال انگیز می باشد.

ضروری است توضیحات بیشتری از موضوع : اعضای شورای نگهبان که از طرف رهبر تعیین می شوند و آنها صلاحیت کاندیداهای خبرگان رهبری را تأیید می نمایند و .... ) داده شود.

درس سیزدهم:

 عزّت نفس ؛ به خوبی مطرح شده و مطالب برای دانش آموز قالب فهم و دوست داشتنی می باشد و قسمت نمونه یابی و خودارزیابی به گونه ای است که فراگیر می تواند هم مسایل رفتارهای فردی و اجتماعی خویش را به محاسبه ومراقبه بکشاند.

نتیجه گیری پایان درس نیز قابل توجه و دقت می باشد.

درس چهاردهم و پانزدهم و شانزدهم:

در این سه درس مباحث ازدواج  راههای شناخت مطرح شده که هر دبیر با دقت و توجه به نوع دانش آموز ( دختر یا پسر روزانه یا شبانه ) با تکیه بر توانایی های خود مطالب را ارائه نماید.

مخصوصاً در بیان شناخت معیارهای ازدواج – وظایف والدین – وظایف فرزندان  ...  .

 در پایان به 2 نکته پیشنهادی اشاره می نماییم :

1- کلیه پیام آیات در همه دروس به صورت سوالات کوتاه پاسخ کاربرد بیشتری دارد و قابل فهم تر است.

2- پس از هر درس یک مکمل درسی بصورت داستان – خاطره – شعر – روایات و ... اگر درج گردد درس لطافت گفتاری بیبشتری به خود می گیرد و ارتباط معلم و دانش آموز در ابلاغ مطلب و دریافت آنرا سهل تر می نماید.

به تجربه ثابت شده که این روش قدرت یادگیری را افزایش می دهد.

« ... والله خیر حافظ و هو الرحمن الرحیم ... »